Stummadurioù hir, An TPR agus dúshlán an athshealbhaithe teanga don fhoghlaimeoir fhásta

Ní Mhealláin, Eva. (2025). Stummadurioù hir, An TPR agus dúshlán an athshealbhaithe teanga don fhoghlaimeoir fhásta. Léann Teanga: An Reiviú. https://doi.org/10.13025/29628

Abstract

Is í an tsuim mhór i gcultúr na tíre a spreagann foghlaimeoirí fásta le clárú i ranganna Gaeilge timpeall na tíre. Spreagtar foghlaimeoirí fosta a mhothaíonn go láidir faoina bhféiniúlacht Ghaelach agus faoina ndualgas leis an teanga a chaomhnú ar bhealach ar féidir leo (Wright & McGrory, 2005: 191). Is baic mhóra iad san fhoghlaim an t-am a ghlactar agus minicíocht úsáid na teanga, rud a fhágann go dtabharfaí cás an fhoghlaimeora suas aici/aige go luath (COGG, 2020). Fágtar an fhoghlaim ag an chéad ghlúin eile, páistí Gaelscoile is minic, leis an dóchas go mbeidh an Ghaeilge mar theanga theaghlaigh faoi athuair (ESRI, 2017). Is ard é líon na ndaoine in Éirinn a bhfuil toil iontu an teanga a fhoghlaim, 67% sa phoblacht agus 45% sna sé chontae (ESRI, 2015). Cuir i gcás an toil sin a chomhtháthú le modhanna seachadta nuálacha do dhaoine fásta leis an bhearna de dhaoine os cionn 20 bliain d’aois (24.4% le Gaeilge idir 20—85+) nach bhfuil Gaeilge acu a líonadh (CSO, 2023). Is é sin an cur chuige atá sa Bhriotáin. San alt seo, cuirfear cás-staidéar i láthair de scoileanna teanga do dhaoine fásta, go sonrach don Bhriotáinis sa Bhriotáin, chomh maith le húsáid an mhodha teagaisc Total Physical Response —TPR posthāc— iontu le hoideachas níos éifeachtaí a chur ar fáil dírithe ar bhuntáistí na teanga labhartha. Is í aidhm an ailt seo ná argóint a chur chun tosaigh ar son ról féideartha an mhodha seo do theagasc na Gaeilge do dhaoine fásta in Éirinn, cúrsaí 6 mhí agus 9 mí leis an sprioc líofacht labhartha sa teanga a bhaint amach gan baic choitianta na scolaíochta, mar atá sa Bhriotáin le cur le leanúnachas an tseachadta teaghlaigh. Is éard is ciall le TPR ná modh teagaisc ina n-úsáidtear orduithe díreacha agus gníomhartha fisiciúla go príomha, ag díriú ar ionchur go mór seachas ar ionchur/aischur láithreach mar atá i dteagasc iondúil teangacha (Audic, 2025). Baintear úsáid as an teanga labhartha lena nascadh go láidir agus go nádúrtha leis an ghníomh fhisiciúil ar an bhealach chéanna a sealbhaíonn páistí teanga. Míneofar cúrsa oiliúna Briotáinise do dhaoine fásta agus an modh teagaisc TPR nó Total Physical Response, mar a chuireann an tOllamh James Asher síos air, (Asher, 1977) agus na buntáistí agus na dúshláin bhunúsacha faoina theagasc go beacht agus a acmhainneacht fhéideartha don Ghaeilge sa chéad chuid den alt. Lena chois sin, pléifear an t-athshealbhú teanga mar choincheap agus bainfear conclúidí amach as an mhachnamh a rinneadh ar an chomparáid idir dhá chás na dteangacha seo.

Publisher

Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge, Ollscoil na Gaillimhe

Rights

Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International

cbn

Collections

Acadamh na hOllscolaíochta Gaeilge (Scholarly Articles)